Sur da l'alpinissem invernai in Engiadina | Club Alpino Svizzero CAS
Sostieni il CAS Dona ora

Sur da l'alpinissem invernai in Engiadina

Hinweis: Questo articolo è disponibile in un'unica lingua. In passato, gli annuari non venivano tradotti.

Da Rudolf Campell

( Puntraschigna/Pontresina ) Quai füt ün evenimaint da prüm uorden, cur cha capitettan al cumanzamaint da nos tschientinèr ils prüms Norvegiais cun lur skis ed ans mussettan, sco chi's pò girar libramaing sün quistas assas eir d'inviern tras las muntagnas, cur cha quellas sun cuvertas da grandas naiveras. Nus mats staivan là culla bocc'averta, vzand quists striuns a finir sco'l vent giò per las costas e nus nu dettan loc fin cha nu survgnittan eir nus ils utensils per t'ils imitar. Il prüm construittan nus svess cul agüd da maister Mathis o maister Capin ün per assas d'un meter e mez, cun una simpla tschinta per tegner la s-charpa e cun ün piz a corna da stam-buoch ch'ün scrovaiva sü davant. Ma bainbod rivettan las prümas spediziuns da vairs skis da Christiania ( Oslo ), e lura da quels da la prüma fabrica da skis svizzra, da Jakober sü da Glaruna.

Schi, fin quella vouta eira l'inviern in nossas vais muntagnardas una stagiun quieta e suvenz lungurusa. I's faiva uorden, tagliaiva laina, pavlaiva la muaglia, manawa grascha, i's faiva bacharia ed as preparaiva per la priimavaira davo. I's vaiva eir temp per posar, per star sün cuotscha e fumer la pupa, per far la tschinquina, per chantar ed intagliar. Tuot la vita as movaiva be aint ils cumüns o intuorn quels. Uen stuvaiva svargiar tras la naiv per ir a god, per ir a Chatscha o per far la ruotta, cur chi's trattaiva da tgnair averta la via da la val o sur ils pass. Quantas victimas dumandaiva quista lavur tanter stradins e vitürins! Es umans tmaivan perque l'inviern e nu giaivan our aint il privel sainza necessità. Dad ir sü per las costas o dafatta in muntagna be per plaschair e per giodair las bellezzas nu gniva adimaint ad üngün. Ed eir davo cha l'alpinissem da sta s'avaiva sviluppa fich ferm in Engiadina, restet l'inviern stagiun morta, causa cha il svargiar naiv cun gianellas eira massa stentus.

Qua rivettan ils Norvegiais, ed una nouva epoca cumanzet eir pels indigens. Bain spert

II

]

IÉBJjIBIm^I

1 .99

vini 1'iï

li 1

H'M'1

Khi fP

Js 1

HS

M .f i

if ir

*1

1|

.. h! i

il in

iï 1 f,

1

I1H

mm in

1

KSf

li " If "

1

1

n ill

J !1

MB / 1'j

l'\ il

Snlll

II

1

IM

Ru

.

II!

fr Iti.

IH

I lil

3 *

ni i; m

II

1 ill!

\Si'r:T^

ili

Iti

11

!( k H'^

1y Va

:

!

1

1

II

II

1!

II w.

minu

Hlfl 11

; 111 "

111

1

1

H 1

lui

Ir i

fl 1 illl

,111 S^IKJ

.

:

Pit

H UH Ì

1

1*'MB i

lfMVSk%

I

1

mm .jJ

1HH

ìl II

II

,£W. Il

T mi

1 b^^H^bW^,.

fc'Kl

.Pf T^l^

Winterzauber Foto Josef Brun ( Luzern ) pista nu s-chivischa be mincha muntada, ma ha eir fadia da's mover in naiv lamina na pre-. parada. Quai sun relaziuns chi dan da pensar e chi stuvessan gnir correttas pustüt tras las scoulas da skis.

E fingià as vezza vi al firmamaint ün nouv svilup: ils aviuns chargiaran aint - schi' d ais beli' ora - giò la Bassa suis champs d' aviaziun ils turists cun lur skis e cun buschettas plu pitschnas pussibel. Lura svoulan eis sü in tuotta regia fand insaquantas stortas vers las muntagnas, per ragiundscher l'otezza vugliüda, e pon fingià davo 15-20 minuts as plachar sün ün lajet da muntagna dschet a fier o sün ün Vadret regular e na massa stip. Là s-chargian oura lur inquilins e partan in prescha per la seguonda, terza, quarta chargia e. u. i. Ils turists plachats stan - schi va bain - salda ün mumaint a cuntemplar las bellezzas; singuls muntaran dafatta amo ün per pass vers las otezzas. La granda part però metta sü in furia ils skis, piglia ils bastuns in man - e via e davent giò per las costas sco narramainta. Eis vöglian scha pussibel turnar sü da la vai amo bleras voûtas - i fa prescha - avantiO pò vers umans, chi nun han pos ni pussamaint! Eis nu san neir plü giodair la quietezza ni cuntemplar la natura ni s'allegrar dal bainster davo aigna prestaziun corporala.

Che as pò far cunter ün tal sviluppac e miglia. Pudain dir sco'l latin « mundus vult decipi - ergo decipiatur » ( il muond voul it in malura - ch'el giaja as far arder !).

Ma sco meidi, chi di per di ha l'incumbenza da güdar eir a da quels chi tras aigna cuolpa sun amalats, am permet da suottastrichar il fat, cha quai chi füss vairamaing san vi da l'ir culs skis e quai chi promova nos bainstar, nun ais brichafat be la schlisolada a vai, dimpersè il sforz da la muntada cun seis bel e regular movimaint per tuot la musculatura da nos corp. E che giodimaint ais davo uras da muntada il gnir a vai schlisurà!

E perquai invüd nos uffants ed abiadis dad it eir a pè sü vers las bellas muntagnas, per ch'ellas possan restar la funtana da forza, sandà e cuntantezza!

Feedback